دیواره در یاخته های گیاهی

ترکیب دیواره در یاخته های متفاوت و حتی در زمان های مختلف تغییر می کند

وقتی صحبت از دیواره می کنیم منظورمان فقط دیوارۀ نخستین یا پسین نیست بلکه به مجموع تیغۀ میانی، دیوارۀ نخستین و دیوارۀ پسین، «دیواره» اطلاق می شود.

ترکیب شیمیایی دیواره در یاخته های متفاوت، متناسب با کاری که انجام می دهند، و حتی در طول عمر یک یاخته فرق می کند. دیوارۀ آوندهای چوبی، به علت تشکیل ماده ای به نام لیگنین (چوب)، چوبی شده است. پروتوپلاست این یاخته ها لیگنین می سازد و آن را به دیوارۀ یاخته ای اضافه می کند. لیگنین سبب استحکام بیشتر دیواره می شود. به همین علت وجود درختانی با ارتفاع چند ده متر و حتی چند صد متر ممکن شده است.

چوبی شدن در یاخته هایی اتفاق می افتد که قطعا دیوارۀ پسین دارند. اما عکسش صادق نیست یعنی ممکن است یاخته دیوارۀ پسین داشته باشد و چوبی نشود.
این یاخته ها به دلیل دیوارۀ پسین نمرده اند بلکه به دلیل چوبی شدن مرده اند.
چوبی شدن در برگ و هچنین در اندام های گیاهان علفی رخ نمی دهد.

اگر به برگ گیاه گندم، دست زده باشید، زبری آن را احساس کرده اید. این زبری به علت افزوده شدنِ سیلیس به دیوارۀ یاخته هایی است که درسطح برگ قرار دارند. این تغییر از نوع کانی شدن است؛ زیرا در این تغییر، ترکیبات کانی به دیوارۀ یاخته ای اضافه می شوند.

کانی شدن در گیاه گندم فقط در یاخته های سطحی برگ رخ می دهد نه در همۀ یاخته های برگ.

پکتینِ دیواره با جذب آب، متورم و ژله ای می شود، به این تغییر ژله ای شدن می گویند. مقدار پکتین در بعضی گیاهان به قدری فراوان است که از آن برای تولید ژله های گیاهی استفاده می کنند. ژله یا لعابی که از خیساندن دانه هایی مانند دانه به در آب ایجاد می شود، به علت فراوانی ترکیبات پکتینی در این دانه هاست.

کوتینی شدن و چوب پنبه ای شدن از تغییرات دیگر دیواره در یاخته های گیاهی اند که در کاهش از دست دادن آب و جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا به گیاه نقش دارند. کوتین و چوب پنبه از ترکیبات لیپیدی هستند.

نام دیگر کوتین؛ موم و نام دیگر چوب پنبه؛ سوبرین است. هردوی این ترکیبات از نوع لیپیدی هستند.
چوب را با چوب پنبه اشتباه نگیرید؛ چوب از جنس لیگنین است و برای استحکام کارایی دارد در صورتی که چوب پنبه از جنس سوبرین است و برای جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا و یا جلوگیری از دفع بیش از حد آب در برخی گیاهان کاربرد دارد.