برسی انواع نورون با استفاده از شکل کتاب

بررسی انواع یاخته های عصبی

بافت عصبی دارای دو نوع یاخته است:        1- یاخته های عصبی (نورون)    2- یاخته های پشتیبان (نوروگلیا)

یاخته های عصبی به سه دسته تقسیم بندی می شوند: 1- یاخته های حسی: این یاخته ها پیام را از محیط و یا گیرنده ها دریافت و به مغز و نخاع می آورند

                                                                        2- یاخته های حرکتی: این یاخته ها پیام را از مغز و نخاع به سمت اندام ها و غدد می برند

                                                                        3- یاخته های رابط: این یاخته ها ارتباط بین یاخته های حسی و حرکتی را برقرار می کنند

بررسی شکل صفحۀ 3 کتاب یازدهم

• به محل اتصال آکسون و دندریت به جسم یاخته ای هر یک از نورون ها دقت کنید:

همانطور که در شکل می بینید نورون های حسی تک قطبی هستند یعنی آکسون و دندریت از یک نقطه از جسم یاخته ای خارج شده است اما نورون های حرکتی و رابط دو قطبی می باشند یعنی آکسون و دندریت ها از چند نقطۀ مختلف از جسم یاخته ای خارج شده اند.

• به غلاف های میلین در هریک از نورون ها دقت کنید:

در نورون های حسی، هم آکسون و هم دندریت دارای غلاف میلین می باشد اما جسم یاخته ای، پایانه های آکسون و ابتدای دندریت ها غلاف ندارند.

در نورون های حرکتی، فقط در طول آکسون غلاف میلین وجود دارد و در جسم یاخته ای، پایانه های آکسونی و کل دندریت ها غلاف دیده نمی شود.

در نورون های رابط، به هیچ عنوان غلاف میلین وجود ندارد و به همین دلیل سرعت هدایت پیام در این نورون بسیار کم می باشد.

• به اندازۀ نورون ها و قسمت های مختلف آنها دقت کنید:

در نورون حسی، دندریت از آکسون بلندتر می باشد اما در نورون های رابط و حرکتی، آکسون از دندریت بلندتر می باشد.

می توان نورون های حسی و حرکتی را تقریبا هم اندازه در نظر گرفت اما نورون های رابط کوچکترین نورون ها هستند.

• به نحوۀ ارتباط بین نورون ها دقت کنید:

نورون حسی نورون پیش سیناپسی قرار گرفته است و نورون حرکتی نورون پس سناپسی. اما نورون رابط نسبت به حسی، پس سیناپسی و نسبت به حرکتی، پیش سیناپسی است. اما این نحوۀ قرارگیری همیشگی نیست و ممکن است نورون حسی پس از یک یاختۀ گیرنده قرار بگیرد و پس سیناپسی باشد، همچنین نورون حرکتی قبل از یک یاختۀ ماهیچه ای قرار بگیرد و پیش سیناپسی باشد.

بنابراین نورون حسی و حرکتی، در شرایطی می توانند پیش سیناپسی و یا پس سیناپسی باشند اما نورون رابط هیشه بین نورون های حسی و حرکتی قرار می گیرد و همیشه برای نورون حسی پس سیناپسی و برای نورون حرکتی پیش سیناپسی است.

اگر به فضای سیناپسی دقت کنیم متوجه می شویم که نورون پیش سناپسی همیشه آکسون و نورون پس سیناپسی دندریت های خود را برای ارتباط به اشتراک می گذارد اما اگر دقیق تر نگاه کنیم می بینیم که نورون پس سیناپسی علاوه بر دندریت های خود ممکن است جسم یاخته ای خود را نیز وارد سیناپس با آکسون نورون پیش سیناپسی کند.

بنابراین فرستندۀ پیام همیشه آکسون نورون پیش سیناپسی است اما دریافت کنندۀ پیام می تواند دندریت یا جسم یاخته ای و یا هر دو قست از نورون پس سیناپسی باشند.